جستاری در ساختارشناسی طرح و نقش تذهیب‌های قرآنی عصر تیموری موجود در موزه آستان قدس رضوی
نویسندگان
چکیده مقاله:
هدف پژوهش: این پژوهش با هدف بررسی تذهیب‌های قرآنی عصر تیموری محفوظ در موزه آستان قدس رضوی انجام شده است و ضمن شناسایی آرایه‌های قرآنی همچون: شمسه، دعای افتتاح، سرلوح، صفحات متن (حاشیۀ صفحات)، نشان آیات (جزء، سجده، حزب)، گلآیهها، فهرست سورهها و صفحات ختم، بهنحوۀ صفحه‌آرایی و ساختارشناسی فرم نقوش و رنگ می‌پردازد. از طرفی، مطالعه در این زمینه بهمنظور دستیابی به آرمان والایی است که در اطلاعات کتابهای آموزشی رشتۀ هنر تذهیب و ارتقای نظام آموزش هنری ایران کمتر به آن توجه شده است. روش پژوهش و جامعۀ آماری: پژوهش پیش‌رو به روش پیمایشی و با رویکرد توصیفی _ تحلیلی صورت گرفته و اطلاعات از طریق منابع کتابخانه‌ای و گردآوری تصاویر بهصورت میدانی از موزههای موردنظر جمعآوری شدهاست. با مطالعۀ آثار قرآنی موزه آستان قدس رضوی و مشورت با کارشناسان خبره این بخش، هفت نسخۀ نفیس سنددار مرتبط با عصر مذکور و زمینۀ مطالعۀ پژوهش حاضر به روش هدفمند انتخاب شد. با مشاهدۀ این نسخه‌ها، ویژگی‌های آرایه‌های آن مشخص شده است. یافته‌های تحقیق: یافته‌ها نشان داد ساختار عناصر بصری شامل انواع نقوش تزئینی اسلیمی، ختایی، هندسی و خوشنویسی است. نقوش اسلیمی با 38.8% بیش‌ترین نقوش تزئینی را دربردارد، گل‌های ختایی22.4% و 3.4% نقوش هندسی و 27.3% توزیع خوشنویسی در صفحه است. صفحه‌آرایی به صورت 3کتیبه‌ای، 5کتیبه‌ای و 6کتیبه‌ای ساختاربندی شده است. صفحات بهطور میانگین با تقسیمهای طلایی آراسته و تدوین شده‌اند. لاجورد و طلا غالب‌ترین رنگ‌های بهکاررفته در این آثار است. نتیجه‌گیری: موزۀ آستان قدس رضوی از جمله کلکسیون‌های عظیم در جهان است و قرآن‌های مذهّب فاخر و نفیسی را در خود گنجانده است. نسخه‌های قرآنی عصر تیموری در آن از ویژگی‌های خاصی برخوردار است؛ از جمله آن استحکام، منطق، نظم و ریتم، تقارن، ترکیب‌بندی‌های ساماندهیشده، صفحه‌آرایی‌هایی بر مبنای تناسبهای طلایی از جمله مؤلفه‌های برجسته نسخه‌های مورد مطالعه هستند. از اینرو، شناختن ساختار فرمی عناصر تزئینی _ بصری و عناصر نوشتاری و بهکارگیری آنها در قرآن‌آرایی، لازمۀ فهم دقیق از اصالت نقوش است. از نقوش تزئینی اصیل مانند اسلیمی، ختایی، هندسی و خطوطی همچون نسخ، محقق و... در آراستن قرآن‌های تیموری مورد مطالعه بهره‌برده شده است که بیانگر مشخصه‌های اصلی تذهیب‌های قرآنی عصر تیموری است و استفاده از این عناصر، در تثبیت و تحکیم مبانی فکری نظام آموزشی هنری کشور نقش بسزایی دارد.
منابع مشابه
معرفی و خوانش کتیبه های آثار فلزی عصر صفوی مطالعه موردی: نمونه های موجود در موزه آستان قدس رضوی
فلزکاری یکی از مهم ترین شاخه های هنر دوران اسلامی است که از جایگاه ویژه ای در تمامی ادوار برخوردار بوده است. یکی از بسترهای مطالعاتی و پژوهشی مناسب به منظور بررسی کتیبه نگاری، هنر فلزکاری می باشد. عصر صفوی یکی از دوره های شکوفا در هنر فلزکاری است که با تأثیرپذیری از مذهب تشیع هنرمندان، آیات و احادیث را در قالب کتیبه بر روی آثار فلزی منعکس کرده اند.نگارندگان در مقاله پیش رو با روش پژوهش توصیفی و...
متن کاملدرآمدی بر ساختارشناسی «اجیرنامه» باتکیه براسناد موجود در آرشیو آستان قدس رضوی
هدف: مقاله حاضر، در پی معرفی و تحلیل محتوای اجیرنامه ها به عنوان نوعی از اسناد با محتوای اقتصادی است که در آن به تبیین مفهوم کار، قراردادهای کاری، شروط عقد وفسخ، و تعهدات دو سویه اجیر(= کارگر) و مستأجر (=کارفرما) پرداخته شده است. نویسندگان این مقاله برآنند، اجیرنامه را تعریف و انواع آن را دسته بندی کنند. سپس، ساختارشناسی و ظاهر اسناد مزبور را بررسی و در پایان، ارزش سندی و محتوایی اجیرنامه...
متن کاملپژوهشی در مصحف مذهّب قرآنی عصر تیموری (مطالعه‌ی تطبیقی ویژگی‌های صفحات افتتاح در نسخ قرآنی منتخب از موزههای آستانه مقدسه قم و آستان قدس رضوی)
اهداف: پژوهش حاضر، ضمن شناسایی و معرفی صفحات افتتاح مصحف‌های قرآنی عصر تیموری موزههای آستانه مقدسه قم و آستان‌قدس رضوی به تبیین و تشریح ویژگی‌های صفحات افتتاح، صفحه‌آرایی و عناصر تزئینی وابسته به این آثار می‌پردازد. روش/رویکرد پژوهشی: مقاله از نظر هدف کاربردی بوده و پژوهش ماهیت توصیفی _ تحلیلی دارد و آثار به روش تطبیقی ارزیابی می‌شوند. اطلاعات...
متن کاملدرآمدی بر ساختارشناسی «اجیرنامه» باتکیه براسناد موجود در آرشیو آستان قدس رضوی
هدف: مقالة حاضر، در پی معرفی و تحلیل محتوای اجیرنامهها بهعنوان نوعی از اسناد با محتوای اقتصادی است که در آن به تبیین مفهوم کار، قراردادهای کاری، شروط عقد وفسخ، و تعهدات دو سویة اجیر(= کارگر) و مستأجر (=کارفرما) پرداخته شده است. نویسندگان این مقاله برآنند، اجیرنامه را تعریف و انواع آن را دستهبندی کنند. سپس، ساختارشناسی و ظاهر اسناد مزبور را بررسی و در پایان، ارزش سندی و محتوایی اجیرنامهها...
متن کاملواکاوی جریان اطلاعات در فعالیت های پژوهشی پژوهشگران کتابخانه, موزه و مرکز اسناد آستان قدس رضوی
هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی وضعیت جریان اطلاعات در فعالیت‌های پژوهشی پژوهشگران سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی و موانع پیش روی آن صورت گرفته است. روش‌شناسی: روش تحقیق مورد استفاده، پیمایشی و از نوع توصیفی ـ تحلیلی استکه جریان اطلاعات را از استفاده منابع اطلاعاتی تا تولید و انتشار، بررسی می‌کند. ...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده{@ msg_add @}
عنوان ژورنال
دوره 20 شماره شماره 3(پیاپی 79)
صفحات 23- 49
تاریخ انتشار 2017-09-23
با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023